Tips om snel in actie te komen tegen de lelieteelt
Het voorjaar, en dus het lelieseizoen, komt er weer aan. Deze lucratieve business kent gemiddeld het hoogste gebruik van landbouwgif per hectare: 113,7 kg werkzame stof per hectare. Vergelijk dat bijvoorbeeld met aardappels (7,8 kg/ha) of tarwe (2,7 kg/ha). De natuur en omwonenden zijn niet tegen de gifspuit beschermd; tot pal langs de rand van tuinen of schoolpleinen mag de spuitarm komen. AARDige Buren ontving een verontrustend bericht van een omwonende in Friesland die de gifspuit tot 5 meter afstand van haar slaapkamerraam langs zag rijden. Wetende dat gifresten in de woningen en urine van omwonenden tot op 250 m. afstand in hoge concentraties is gevonden, kan deze omwonende niet anders dan zich zorgen maken.
En dit blijft niet bij enkele gevallen. Follow the Money ontdekte dat in 2024 ongeveer 30.000 mensen binnen een afstand van 250 m. van een lelieveld wonen. Maar dat kan komend seizoen weer anders zijn, want leliebollen zijn een wisselteelt. Omdat deze bollen zo vatbaar zijn voor ziektes en plagen, en om de teelt de bodem enorm uitput, worden ze meestal maar eens in de 6 à 7 jaar op hetzelfde perceel verbouwd. Dit jaar zou jouw woning dus ook in de buurt van zo’n perceel kunnen liggen.
Een teler hoeft zijn buren niet te informeren als hij naast hen lelies gaat telen en hij hoeft hen niet te vertellen met welke middelen en hoe vaak hij zal gaan spuiten. Volgens de agrarische sector is dat ‘bedrijfsgeheim’, maar voor omwonenden is het juist belangrijke milieu-informatie. Omdat het Verdrag van Aarhus regelt dat burgers recht hebben op milieu-informatie, is het op z’n minst opmerkelijk dat je nergens kan vinden wat jouw buur-boer precies spuit.
De afgelopen jaren hebben verschillende groepen omwonenden zich verenigd en zijn – na pogingen om er minnelijk met de teler uit te komen – rechtszaken begonnen tegen de lelieteelt. In de kort gedingen weegt de rechter de verschillende belangen af op een specifieke locatie: het gezondheidsbelang van de omwonenden versus het economische belang van de teler. Dat economische belang is aanzienlijk kleiner wanneer de zitting plaatsvindt vóórdat de bollen in de grond zitten, omdat de teler dan nog de mogelijkheid heeft om voor een andere teelt te kiezen.
Om deze reden is het dus goed om zo snel mogelijk in actie te komen wanneer je vermoed dat er op een perceel in jouw buurt lelies komen. Voorbereidingen op de lelieteelt zijn op een aantal manieren te herkennen. Soms worden in het voorafgaande seizoen Afrikaantjes (Tagetes) geteeld, die worden gedood met herbiciden en vervolgens worden ondergeploegd. Vaak wordt het land daarna gedraineerd: let daarvoor op grote rollen omwikkelde drainagebuizen. De volgende stap is het aanleggen van een beregeningssysteem en het maken van teeltbedden van 1 tot 1,5 meter breed.
Zie je deze dingen gebeuren vlakbij jouw woning, school, speeltuin, verzorgingstehuis of fietspad? Dan is de kans dus groot dat er lelies geteeld gaan worden. Probeer zo snel mogelijk in gesprek te komen met de teler, de verpachter (indien van toepassing) en andere omwonenden om je zorgen te delen. Je kan deze voorbeeldbrief gebruiken als basis om naar de teler te sturen (als je nog niet zeker weet wat de teler gaat verbouwen); pas de brief aan naar je eigen situatie. Als je al weet dat het om lelies gaat, gebruik dan deze voorbeeldbrief als opzet. Wordt het perceel gepacht? Misschien zijn er dan afspraken te maken met de grondeigenaar. Je kunt deze voorbeeldbrief gebruiken om naar de verpachter te sturen. Voorkomen is beter dan genezen, dus dit voorjaar is het van belang om snel in actie te komen.
Wil je meer tips? Bekijk dan ons stappenplan om jouw buurt gezond te houden.
