In de media
Opinie: verbied pesticiden in de bloementeelt, ook al is er nog geen bewijs voor de risico’s ervan
Als wetenschappers dringen wij erop aan pesticiden in de bloementeelt te verbieden nog vóór er wetenschappelijk bewijs is voor de schade die dit met zich meebrengt. Tijd om daarop te wachten, hebben we namelijk niet, betogen Nico van den Brink en Paul van den Brink.
Nico van den Brink is hoogleraar Toxicologie aan Wageningen Universiteit. Paul van den Brink is hoogleraar Chemische Stress Ecologie aan Wageningen Universiteit.
De laatste tijd is er veel discussie over de risico’s voor biodiversiteit en de mens van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw, met name in de bloemen- en bloembollenteelt. Boeren zeggen dat ze niks verkeerd doen: alle stoffen die ze gebruiken zijn toegestaan. Bewoners brengen daar tegenin dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen wordt geassocieerd met de teruggang van biodiversiteit en een toename van neurologische aandoeningen als parkinson en alzheimer. Beide partijen hebben gelijk.
Dus hoe nu verder? De toelating is opgetuigd om de grenzen aan te geven van wat aanvaardbare risico’s zijn. Bij dit ‘risicoprincipe’ worden de risico’s van het gebruik van bestrijdingsmiddelen afgewogen tegen de voordelen van hetgeen we willen beschermen. Die risico’s, die er altijd zijn als moedwillig bestrijdingsmiddelen in het milieu worden gebracht, worden wetenschappelijk vastgesteld. Of ze aanvaardbaar zijn, is vervolgens een maatschappelijke afweging.
Bij gebrek aan onomstotelijk wetenschappelijk bewijs dat bestrijdingsmiddelen leiden tot neurologische aandoeningen en verlies van biodiversiteit, blijft die maatschappelijke besluitvorming achter. En gezien de alarmerende signalen die erop duiden dat hier wel degelijk een relatie tussen bestaat, is dat onaanvaardbaar.
Bewijs laat op zich wachten
Parkinson én het verlies aan biodiversiteit kennen vele oorzaken, even als het verlies van biodiversiteit– het leggen van een causaal verband met bestrijdingsmiddelen is daarom erg ingewikkeld. Het bewijs voor een oorzakelijk verband kan echter nog lang op zich laten wachten. Maar die tijd hebben we niet.
Ook al zijn wij wetenschappers, pleiten wij er daarom voor om niet te wachten op wetenschappelijk bewijs. Op basis van het zogenoemde ‘voorzorgsprincipe’ hoeft men niet te wachten met milieubeschermende maatregelen totdat onomstotelijk bewijs van de schadelijke effecten is geleverd, aldus artikel 1.4 van de verordening die de toelating van bestrijdingsmiddelen voor de EU regelt.
De bloemen- en bloembollenteelt lenen zich goed voor het gebruik van het voorzorgsprincipe, aangezien het bestrijdingsmiddelengebruik in deze teelt erg hoog is en de sector geen voedsel produceert wat vaak een argument voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen is.
Bied boeren compensatie
Vanuit het voorzorgsprincipe stellen wij dan ook dat er snel besloten moet worden om het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de bloemen- en bloembollenteelt te verbieden. Boeren zullen dan over moeten naar alternatieve teelten, op basis van duurzame methodes die momenteel ontwikkeld worden. Hiervoor moeten ze tijd krijgen. Of ze moeten op een andere manier worden gecompenseerd.
Verlies van biodiversiteit heeft niet alleen gevolgen voor de natuur, maar bijvoorbeeld ook voor onze landbouw, het toerisme en andere sectoren. En parkinson en vergelijkbare aandoeningen zijn mensonterend.
Deze aanpak is overigens niet nieuw: we hebben dit eerder gedaan. Namelijk in relatie tot asbest.Als we in dat dossier op het sluitend wetenschappelijk bewijs hadden gewacht, waren er nog veel meer slachtoffers te betreuren geweest.
Deze opinie is gepubliceerd in De Volkskrant.
Gemeenten worstelen met lelieteelt, maar andere landen willen de bollen graag hebben. Hoe zit dat?
De lelieteelt staat onder druk in Nederland. In verschillende gemeenten, ook in Fryslân, wordt geprotesteerd tegen het intensieve gebruik van pesticiden bij de teelt van de bloemen. Toch behoren leliebollen tot de meest geëxporteerde bloembollensoorten. Hoe kan dat?
Al jarenlang worden de Nederlandse leliebollen vooral geëxporteerd naar China, de Verenigde Staten, Vietnam, Mexico en Colombia. De bloem heeft in die landen vaak een grote culturele betekenis.
In China bijvoorbeeld staat de lelie symbool voor een lang en gelukkig huwelijk. Vrouwen krijgen daarom vaak op hun trouwdag een boeket lelies.
Raad Weststellingwerf
In Friesland worden op tientallen hectares leliebollen geteeld. Gemeenten worstelen ermee: aan de ene kant zijn er inwoners die zich zorgen maken over hun gezondheid vanwege pesticiden. Aan de andere kant is er ook het belang van de lelieteler, waarmee ze rekening willen, of moeten, houden.
Maandagavond wordt er in de gemeenteraad van Weststellingwerf gesproken over de lelie. Burgemeester en wethouders willen toewerken naar een verbod op nieuwe lelieteelt. Bestaande teelt verbieden is juridisch gezien een lastig verhaal.
Ook andere gemeenten worden strenger als het gaat om lelieteelt. Onlangs legde ook de gemeente De Fryske Marren beperkingen op.
Lees het hele artikel van Omrop Fryslân hier.
Yvon Jaspers maakt programma over Parkinson na diagnose broer
Yvon Jaspers werkt aan een programma over parkinson, nadat de ziekte een jaar geleden werd vastgesteld bij haar 43-jarige broer Willem. Met het maken van het programma voelt Jaspers zich alsof ze „in een spagaat zit”.
Yvon Jaspers: ’Link tussen parkinson en het boerenbestaan’
„Bestrijdingsmiddelen, pesticiden die wereldwijd gebruikt worden in de landbouw om ons voedsel te produceren en waarvan we denken dat het oké is omdat het gebruik ervan is goedgekeurd, spelen een aantoonbare rol in het krijgen van parkinson”, aldus de presentatrice, die veel programma’s maakt over het boerenleven. „Dus enerzijds is er het boerenbestaan waar ik al twintig jaar met veel liefde televisie over maak en anderzijds is er nu mijn broer die zo jong parkinson heeft.”
Voor Jaspers is het een verhaal dat ze niet kan negeren. Ze voert gesprekken met een neuroloog van het Radboud UMC in Nijmegen. „Met een groot team doet hij al jaren onderzoek naar het gezondheidseffect van bestrijdingsmiddelen. Hij liet me landkaarten zien, van onder andere Frankrijk en Canada. Die tonen aan dat parkinson vooral voorkomt in landbouwgebieden.”
Lees het hele artikel hier van de Telegraaf.
Onderzoekers vinden verband tussen glyfosaat en kanker bij proefdieren
Een grootschalig internationaal onderzoek met ratten laat een statistisch significant verband zien tussen glyfosaat – de werkzame stof van onkruidverdelger Roundup – en kanker. Deskundigen noemen de bevindingen “baanbrekend” en “zorgwekkend”. Zij vinden dat de Europese toelatingsautoriteiten de stof zo snel mogelijk moeten herbeoordelen.
Onderzoekers uit Europa en de Verenigde Staten vonden onder meer een statistisch significant verband tussen glyfosaat en leukemie. Ook was er een link met meer dan tien andere tumoren, waaronder huid- en leverkanker. Daniele Mandrioli, die de leiding had over de studie, vertelt dat er met drie verschillende concentraties glyfosaat is getest. “We zagen in elke testgroep meerdere tumoren. Dat versterkt het bewijs dat de stof kankerverwekkend is.”
De onderzoekers van onder meer het Ramazzini Instituut, King’s College London en Boston College hebben niet alleen de werkzame stof glyfosaat getest, maar ook twee pesticiden mét glyfosaat, waaronder een type Roundup dat in Europa wordt gebruikt.
Lees het hele artikel hier op Zembla.
Drenthe komt toch met extra beleid voor de lelieteelt
Drenthe komt toch met apart beleid voor de lelieteelt. Alle telers moeten aan kunnen tonen dat ze met hun gewasbeschermingsmiddelen geen schade toebrengen aan Natura 2000-gebieden. Kunnen ze dat niet, dan moeten ze bij de provincie een vergunning aanvragen en toetst de provincie die.
De provincie moet ook wel na een uitspraak van de Raad van State. Uiteindelijk gaat de provincie ook handhaven. Mogelijk komt er een tijdelijk verbod op uitbreiding van de lelieteelt. Verder wil de provincie ook een langjarig onderzoek naar de effecten van gewasbeschermingsmiddelen in de natuur.
Gevolg Raad van State
En dat terwijl de provincie – vooral door de BBB in de coalitie – inzette op geen extra regels bovenop landelijk beleid. Maar Drenthe moet nu wel door de jongste uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde op 2 april dat de provincie Drenthe niet kan bewijzen dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt binnen 250 meter van een Nataura 2000-gebied geen schade oplevert.
Dus zullen telers met een zogeheten voor-toets aan moeten tonen dat ze geen negatieve effecten veroorzaken voor de natuur. Kunnen ze dat niet aantonen, dan moeten ze een vergunning aanvragen bij de provincie, die dan de voor-toets doet. Afhankelijk van die uitkomst krijgt een lelieteler wel of geen vergunning.
Nog niet handhaven
Heeft een teler geen vergunning terwijl dat toch moet? Dan gaat de provincie handhaven. Maar nog niet in 2025, want er komt een overgangsjaar. Dat betekent dat in de meeste gevallen niet wordt opgetreden bij een overtreding, maar dat eerst een waarschuwing volgt. Dat geldt overigens niet voor telers die al eerder een waarschuwing kregen voor teelt binnen 250 meter van een Natura 2000-gebied. Zij kunnen dit teeltseizoen, bij een nieuwe overtreding dicht bij Natura 2000, al wel te maken krijgen met handhaving.
In 2025 kiest de provincie voor een overgangsjaar, omdat op het moment van de uitspraak veel teelten al in de grond zaten. Telers konden niet weten dat zij een voor-toets moesten aanleveren.
Lees het hele artikel hier op RTV Drenthe.
Column | Tussen ons en de chemische regen staat geen overheid, alleen mensen als dokter Evelien
Marcia Luyten
Een stipje dat van de atlas verdwijnt zodra je uitzoomt, ineens frontlinie van verzet: Wapserveen. Dorp van achthonderd Drentenaren, rietgedekte hoeves omzoomd door de Wapserveensche Aa en rechte blokken groen. Gifgroen, want boerderijen werden woonvilla’s en koeien, aardappelen, rogge en tarwe werden lelies.
Een hectare zomertarwe wordt volgens de Rekenkamer bespoten met 1 kilo ‘werkzame stof’. Een hectare lelies met 114 kilo. Nu hebben kinderen er leukemie, jonge mensen ALS en parkinson, en zet het rustieke Wapserveen zichzelf op de landelijke kaart.
Lees de hele column hier in De Volkskrant.
Column | Na mijn BBBezoek wist ik: er zijn nog wat stevige gesprekken te gaan
Dolf Jansen
Vorige week liep ik door een gang in het Tweede Kamergebouw. Overal om me heen zag ik verwijzingen naar de prachtige maar bedreigde natuur, insecten, bloemen, bossen, vrolijke varkens en bezorgde koeien, de aanduiding dat er Geen Planeet B bestaat, u begrijpt, ik was bij de Partij voor de Dieren.
Waarom? Ik moest daar even langs. Aan het eind van diezelfde gang zijn namelijk de burelen van de BBB, en daar was ik uitgenodigd. Om een podcast lang in gesprek te gaan met partijleider Van der Plas, voor ‘BBBonje’. Het idee: Van der Plas gaat in gesprek met mensen die het met haar oneens zijn, en andersom ook vaak. Niet geheel onterecht dus dat ze bij mij terechtkwamen. En omdat ik, hier en in mijn komende oudejaarsvoorstelling, pleit voor dat gesprek, het openstaan (juist) voor afwijkende meningen en emoties, nam ik de uitnodiging aan.
Lees de hele column hier in Trouw.
Drentse gemeente wil lelieteelt beperken na emotionele oproep van huisarts
De Drentse gemeente Westerveld gaat onderzoek doen naar de juridische mogelijkheden om de teelt van lelies te beperken. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de mogelijkheid om bollenvelden in de buurt van basisscholen en woonwijken te verbieden en een limiet te stellen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
De gemeenteraad nam dat besluit gisteravond, na onder meer een emotionele brief aan de Tweede Kamer van huisarts Evelien van Soldt uit Wapserveen.
Volgens de arts leidt het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de sierteelt tot “zorgwekkende gezondheidsontwikkelingen” in haar dorp, dat deel uitmaakt van de gemeente Westerveld. De ziekte van Parkinson komt daar relatief veel voor, net als de zeldzame spierziekte ALS. “Op één basisschool zitten drie kinderen met leukemie”, schrijft de huisarts in de brief, die werd ondertekend door meer dan 400 andere artsen.
Betere afspraken
De gemeenteraad voelt niets voor een algeheel verbod op bestrijdingsmiddelen. “We hebben meer aan betere afspraken met telers dan dat we hier stoere uitspraken doen die geen stand houden”, aldus CDA-raadslid Gerjo Ballast bij RTV Drenthe. “We willen weten waar de piketpaaltjes geslagen kunnen worden.”
Zowel voor- als tegenstanders van de lelieteelt waren gisteravond naar het gemeentehuis gekomen. In de stromende regen verzamelden zich eerst ruim honderd trekkers met bollenboeren. Even later meldden zich bijna evenveel tegenstanders, maar de sfeer bleef gemoedelijk en er werden alleen wat leuzen geroepen.
Lees het hele artikel hier op NOS.
Analyse | Kritiek klinkt op gemeente Westerveld, die aangifte doet tegen bezorgde inwoners die protesteren tegen lelieteelt
Westerveld heeft met de lelieteelt een steeds giftiger dossier in handen. Steeds meer mensen richten hun blik op de gemeente, die het ook niet lijkt te weten.
De nieuwe en anonieme actiegroep ‘Boze Burgers van Westerveld’ spoot begin deze week met gele verf ‘Pas op, landbouwgif’ op de toegangswegen van alle dorpen in Westerveld. Het betekende het startsein van een onrustige week.
In de gemeente worden, soms op enkele tientallen meters van huizen, lelies geteeld en bespoten met pesticiden. Deze gewasbeschermingsmiddelen worden in verband gebracht met neurologische aandoeningen zoals Parkinson, ALS en Alzheimer en met kanker. Zie hier de zorgen van een deel van de inwoners. Die vinden dat de gemeente haar zorgplicht verkwanselt: de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige, gezonde en schone leefomgeving.
Zorgen weggespoten
Kennelijk was de verf niet bedoeld om permanent aanwezig te zijn, want een dag later had de gemeente alle gele ‘waarschuwingen’ alweer weggepoetst. Uit het gemeentehuis van Diever kwam een stevig signaal: de gemeente deed aangifte tegen de actievoerders. Ook wil Westerveld de kosten verhalen op de actiegroep.
Of een aangifte de toch al giftige sfeer rondom de lelieteelt ten goede komt, is zeer de vraag. Had de factuur van het schoonmaakbedrijf niet volstaan? Tegenstanders van de lelieteelt zien dit als bewijs dat Westerveld op de hand is van de lelieteler. Voor hen voelt het alsof hun zorgen met een hogedrukspuit worden weggespoten.
Lees het hele artikel hier.
Ouders trekken aan de bel wanneer lelieteler pal naast kinderopvang in Markelo met gif wil spuiten: ‘Dit is niet oké’
In het buitengebied van Markelo is onrust ontstaan nadat een weiland pal naast een kinderopvang zou worden gebruikt voor lelieteelt. En dat is in strijd met de afspraken die de gemeente Hof van Twente heeft gemaakt rond de teelt. Dankzij oplettende ouders gaat het plan niet door.
Intensieve bollenteelt, zoals lelieteelt, ligt onder een vergrootglas. Er wordt in die vorm van akkerbouw namelijk veel gewerkt met pesticiden. Er zijn zorgen over wat voor gevolgen dat landbouwgif heeft op de volksgezondheid.
Het inademen van die minuscule deeltjes kan ziek maken. In Frankrijk is een neurologische aandoening als Parkinson al officieel erkend als ziekte veroorzaakt door landbouwgif. In Nederland nog niet. Het gebruikte gif is in volgens de wet legaal, maar de roep om andere regelgeving groeit.
Lees het hele artikel hier.
Inwoners Kootwijk bezorgd over giftige lelieteelt
Inwoners van Kootwijk maken zich zorgen over de komst van een grootschalig lelieveld vlakbij beschermde natuur. Omwonenden roepen op tot het verbod van het gebruik van pesticiden in de nabijheid van woonwijken en kwetsbare natuur.
De omwonenden maken zich zorgen om de bestrijdingsmiddelen die op de bloemen gespoten worden. “Er is geen enkele melding gedaan wanneer er gespoten wordt. We kunnen onze ramen niet dichtdoen als het nodig is, kinderen spelen buiten en mensen hangen de was op. Het gif waait zo onze moestuinen in”, vertelt inwoner Henri Thomassen.
Voor de teelt van lelies worden ruim vier keer zoveel bestrijdingsmiddelen gebruikt als bij andere gewassen als aardappelen of tulpen. De middelen zijn getest en goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden, maar worden toch in verband gebracht met parkinson, alzheimer en ALS.
Natuurvergunning
De inwoners maken zich zorgen om de omliggende beschermde Natura2000-gebieden. De Raad van State oordeelde op 2 april dat de bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden bij de lelieteelt, mogelijk schadelijk zijn voor de natuur.
Lelietelers moeten daarom voortaan een natuurvergunning aanvragen om bestrijdingsmiddelen te mogen gebruiken. De groep eist handhaving van de regels en onmiddellijke stopzetting van de gifspuitactiviteiten zolang de vereiste natuurvergunningen ontbreken.
Lees het hele artikel van omroep Gelderland hier.
Tuinplanten uit tuincentra vaak vol met voor insecten schadelijke pesticiden
Tuinplanten waar insecten in het voorjaar graag op zitten, zoals lavendel, vlinderstruiken, struikmargrieten en klokjesbloemen, blijken in veel gevallen vol te zitten met pesticiden. Uit onderzoek van het BNNVARA-programma Kassa bleek dat er 27 soorten pesticiden in en op de voorjaarsbloeiers zaten.
Het onderzoek is voor het vijfde jaar uitgevoerd door PAN-NL, Pesticide Action Network Netherlands, dat als doel heeft het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen uit te bannen. Voor het eerst werden geen verboden bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Maar ook pesticiden die zijn toegestaan, zijn schadelijk voor insecten.
Kassa kocht de planten voor het onderzoek bij Welkoop, Intratuin en Praxis. De bestrijdingsmiddelen worden gebruikt tegen schimmels en andere ziekteverwekkers.
Dode bijen
Welkoop komt het slechtst uit de test. Op vier van de vijf planten uit die winkel, werden zo veel schadelijke stoffen per kilogram aangetroffen, dat er bij contact bijvoorbeeld duizenden luzernebehangersbijen mee kunnen worden gedood, zeggen de onderzoekers. Bijen en andere bestuivers zitten het vaakst op de bloemen.
Lees hier het hele NOS artikel.
Opinie: verbied pesticiden in de bloementeelt, ook al is er nog geen bewijs voor de risico’s ervan
Als wetenschappers dringen wij erop aan pesticiden in de bloementeelt te verbieden nog vóór er wetenschappelijk bewijs is voor de schade die dit met zich meebrengt. Tijd om daarop te wachten, hebben we namelijk niet, betogen Nico van den Brink en Paul van den Brink.
Nico van den Brink is hoogleraar Toxicologie aan Wageningen Universiteit. Paul van den Brink is hoogleraar Chemische Stress Ecologie aan Wageningen Universiteit.
De laatste tijd is er veel discussie over de risico’s voor biodiversiteit en de mens van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw, met name in de bloemen- en bloembollenteelt. Boeren zeggen dat ze niks verkeerd doen: alle stoffen die ze gebruiken zijn toegestaan. Bewoners brengen daar tegenin dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen wordt geassocieerd met de teruggang van biodiversiteit en een toename van neurologische aandoeningen als parkinson en alzheimer. Beide partijen hebben gelijk.
Dus hoe nu verder? De toelating is opgetuigd om de grenzen aan te geven van wat aanvaardbare risico’s zijn. Bij dit ‘risicoprincipe’ worden de risico’s van het gebruik van bestrijdingsmiddelen afgewogen tegen de voordelen van hetgeen we willen beschermen. Die risico’s, die er altijd zijn als moedwillig bestrijdingsmiddelen in het milieu worden gebracht, worden wetenschappelijk vastgesteld. Of ze aanvaardbaar zijn, is vervolgens een maatschappelijke afweging.
Bij gebrek aan onomstotelijk wetenschappelijk bewijs dat bestrijdingsmiddelen leiden tot neurologische aandoeningen en verlies van biodiversiteit, blijft die maatschappelijke besluitvorming achter. En gezien de alarmerende signalen die erop duiden dat hier wel degelijk een relatie tussen bestaat, is dat onaanvaardbaar.
Bewijs laat op zich wachten
Parkinson én het verlies aan biodiversiteit kennen vele oorzaken, even als het verlies van biodiversiteit– het leggen van een causaal verband met bestrijdingsmiddelen is daarom erg ingewikkeld. Het bewijs voor een oorzakelijk verband kan echter nog lang op zich laten wachten. Maar die tijd hebben we niet.
Ook al zijn wij wetenschappers, pleiten wij er daarom voor om niet te wachten op wetenschappelijk bewijs. Op basis van het zogenoemde ‘voorzorgsprincipe’ hoeft men niet te wachten met milieubeschermende maatregelen totdat onomstotelijk bewijs van de schadelijke effecten is geleverd, aldus artikel 1.4 van de verordening die de toelating van bestrijdingsmiddelen voor de EU regelt.
De bloemen- en bloembollenteelt lenen zich goed voor het gebruik van het voorzorgsprincipe, aangezien het bestrijdingsmiddelengebruik in deze teelt erg hoog is en de sector geen voedsel produceert wat vaak een argument voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen is.
Bied boeren compensatie
Vanuit het voorzorgsprincipe stellen wij dan ook dat er snel besloten moet worden om het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de bloemen- en bloembollenteelt te verbieden. Boeren zullen dan over moeten naar alternatieve teelten, op basis van duurzame methodes die momenteel ontwikkeld worden. Hiervoor moeten ze tijd krijgen. Of ze moeten op een andere manier worden gecompenseerd.
Verlies van biodiversiteit heeft niet alleen gevolgen voor de natuur, maar bijvoorbeeld ook voor onze landbouw, het toerisme en andere sectoren. En parkinson en vergelijkbare aandoeningen zijn mensonterend.
Deze aanpak is overigens niet nieuw: we hebben dit eerder gedaan. Namelijk in relatie tot asbest.Als we in dat dossier op het sluitend wetenschappelijk bewijs hadden gewacht, waren er nog veel meer slachtoffers te betreuren geweest.
Deze opinie is gepubliceerd in De Volkskrant.
Gemeenten worstelen met lelieteelt, maar andere landen willen de bollen graag hebben. Hoe zit dat?
De lelieteelt staat onder druk in Nederland. In verschillende gemeenten, ook in Fryslân, wordt geprotesteerd tegen het intensieve gebruik van pesticiden bij de teelt van de bloemen. Toch behoren leliebollen tot de meest geëxporteerde bloembollensoorten. Hoe kan dat?
Al jarenlang worden de Nederlandse leliebollen vooral geëxporteerd naar China, de Verenigde Staten, Vietnam, Mexico en Colombia. De bloem heeft in die landen vaak een grote culturele betekenis.
In China bijvoorbeeld staat de lelie symbool voor een lang en gelukkig huwelijk. Vrouwen krijgen daarom vaak op hun trouwdag een boeket lelies.
Raad Weststellingwerf
In Friesland worden op tientallen hectares leliebollen geteeld. Gemeenten worstelen ermee: aan de ene kant zijn er inwoners die zich zorgen maken over hun gezondheid vanwege pesticiden. Aan de andere kant is er ook het belang van de lelieteler, waarmee ze rekening willen, of moeten, houden.
Maandagavond wordt er in de gemeenteraad van Weststellingwerf gesproken over de lelie. Burgemeester en wethouders willen toewerken naar een verbod op nieuwe lelieteelt. Bestaande teelt verbieden is juridisch gezien een lastig verhaal.
Ook andere gemeenten worden strenger als het gaat om lelieteelt. Onlangs legde ook de gemeente De Fryske Marren beperkingen op.
Lees het hele artikel van Omrop Fryslân hier.
Yvon Jaspers maakt programma over Parkinson na diagnose broer
Yvon Jaspers werkt aan een programma over parkinson, nadat de ziekte een jaar geleden werd vastgesteld bij haar 43-jarige broer Willem. Met het maken van het programma voelt Jaspers zich alsof ze „in een spagaat zit”.
Yvon Jaspers: ’Link tussen parkinson en het boerenbestaan’
„Bestrijdingsmiddelen, pesticiden die wereldwijd gebruikt worden in de landbouw om ons voedsel te produceren en waarvan we denken dat het oké is omdat het gebruik ervan is goedgekeurd, spelen een aantoonbare rol in het krijgen van parkinson”, aldus de presentatrice, die veel programma’s maakt over het boerenleven. „Dus enerzijds is er het boerenbestaan waar ik al twintig jaar met veel liefde televisie over maak en anderzijds is er nu mijn broer die zo jong parkinson heeft.”
Voor Jaspers is het een verhaal dat ze niet kan negeren. Ze voert gesprekken met een neuroloog van het Radboud UMC in Nijmegen. „Met een groot team doet hij al jaren onderzoek naar het gezondheidseffect van bestrijdingsmiddelen. Hij liet me landkaarten zien, van onder andere Frankrijk en Canada. Die tonen aan dat parkinson vooral voorkomt in landbouwgebieden.”
Lees het hele artikel hier van de Telegraaf.
Onderzoekers vinden verband tussen glyfosaat en kanker bij proefdieren
Een grootschalig internationaal onderzoek met ratten laat een statistisch significant verband zien tussen glyfosaat – de werkzame stof van onkruidverdelger Roundup – en kanker. Deskundigen noemen de bevindingen “baanbrekend” en “zorgwekkend”. Zij vinden dat de Europese toelatingsautoriteiten de stof zo snel mogelijk moeten herbeoordelen.
Onderzoekers uit Europa en de Verenigde Staten vonden onder meer een statistisch significant verband tussen glyfosaat en leukemie. Ook was er een link met meer dan tien andere tumoren, waaronder huid- en leverkanker. Daniele Mandrioli, die de leiding had over de studie, vertelt dat er met drie verschillende concentraties glyfosaat is getest. “We zagen in elke testgroep meerdere tumoren. Dat versterkt het bewijs dat de stof kankerverwekkend is.”
De onderzoekers van onder meer het Ramazzini Instituut, King’s College London en Boston College hebben niet alleen de werkzame stof glyfosaat getest, maar ook twee pesticiden mét glyfosaat, waaronder een type Roundup dat in Europa wordt gebruikt.
Lees het hele artikel hier op Zembla.
Drenthe komt toch met extra beleid voor de lelieteelt
Drenthe komt toch met apart beleid voor de lelieteelt. Alle telers moeten aan kunnen tonen dat ze met hun gewasbeschermingsmiddelen geen schade toebrengen aan Natura 2000-gebieden. Kunnen ze dat niet, dan moeten ze bij de provincie een vergunning aanvragen en toetst de provincie die.
De provincie moet ook wel na een uitspraak van de Raad van State. Uiteindelijk gaat de provincie ook handhaven. Mogelijk komt er een tijdelijk verbod op uitbreiding van de lelieteelt. Verder wil de provincie ook een langjarig onderzoek naar de effecten van gewasbeschermingsmiddelen in de natuur.
Gevolg Raad van State
En dat terwijl de provincie – vooral door de BBB in de coalitie – inzette op geen extra regels bovenop landelijk beleid. Maar Drenthe moet nu wel door de jongste uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde op 2 april dat de provincie Drenthe niet kan bewijzen dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt binnen 250 meter van een Nataura 2000-gebied geen schade oplevert.
Dus zullen telers met een zogeheten voor-toets aan moeten tonen dat ze geen negatieve effecten veroorzaken voor de natuur. Kunnen ze dat niet aantonen, dan moeten ze een vergunning aanvragen bij de provincie, die dan de voor-toets doet. Afhankelijk van die uitkomst krijgt een lelieteler wel of geen vergunning.
Nog niet handhaven
Heeft een teler geen vergunning terwijl dat toch moet? Dan gaat de provincie handhaven. Maar nog niet in 2025, want er komt een overgangsjaar. Dat betekent dat in de meeste gevallen niet wordt opgetreden bij een overtreding, maar dat eerst een waarschuwing volgt. Dat geldt overigens niet voor telers die al eerder een waarschuwing kregen voor teelt binnen 250 meter van een Natura 2000-gebied. Zij kunnen dit teeltseizoen, bij een nieuwe overtreding dicht bij Natura 2000, al wel te maken krijgen met handhaving.
In 2025 kiest de provincie voor een overgangsjaar, omdat op het moment van de uitspraak veel teelten al in de grond zaten. Telers konden niet weten dat zij een voor-toets moesten aanleveren.
Lees het hele artikel hier op RTV Drenthe.
Column | Tussen ons en de chemische regen staat geen overheid, alleen mensen als dokter Evelien
Marcia Luyten
Een stipje dat van de atlas verdwijnt zodra je uitzoomt, ineens frontlinie van verzet: Wapserveen. Dorp van achthonderd Drentenaren, rietgedekte hoeves omzoomd door de Wapserveensche Aa en rechte blokken groen. Gifgroen, want boerderijen werden woonvilla’s en koeien, aardappelen, rogge en tarwe werden lelies.
Een hectare zomertarwe wordt volgens de Rekenkamer bespoten met 1 kilo ‘werkzame stof’. Een hectare lelies met 114 kilo. Nu hebben kinderen er leukemie, jonge mensen ALS en parkinson, en zet het rustieke Wapserveen zichzelf op de landelijke kaart.
Lees de hele column hier in De Volkskrant.
Column | Na mijn BBBezoek wist ik: er zijn nog wat stevige gesprekken te gaan
Dolf Jansen
Vorige week liep ik door een gang in het Tweede Kamergebouw. Overal om me heen zag ik verwijzingen naar de prachtige maar bedreigde natuur, insecten, bloemen, bossen, vrolijke varkens en bezorgde koeien, de aanduiding dat er Geen Planeet B bestaat, u begrijpt, ik was bij de Partij voor de Dieren.
Waarom? Ik moest daar even langs. Aan het eind van diezelfde gang zijn namelijk de burelen van de BBB, en daar was ik uitgenodigd. Om een podcast lang in gesprek te gaan met partijleider Van der Plas, voor ‘BBBonje’. Het idee: Van der Plas gaat in gesprek met mensen die het met haar oneens zijn, en andersom ook vaak. Niet geheel onterecht dus dat ze bij mij terechtkwamen. En omdat ik, hier en in mijn komende oudejaarsvoorstelling, pleit voor dat gesprek, het openstaan (juist) voor afwijkende meningen en emoties, nam ik de uitnodiging aan.
Lees de hele column hier in Trouw.
Drentse gemeente wil lelieteelt beperken na emotionele oproep van huisarts
De Drentse gemeente Westerveld gaat onderzoek doen naar de juridische mogelijkheden om de teelt van lelies te beperken. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de mogelijkheid om bollenvelden in de buurt van basisscholen en woonwijken te verbieden en een limiet te stellen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
De gemeenteraad nam dat besluit gisteravond, na onder meer een emotionele brief aan de Tweede Kamer van huisarts Evelien van Soldt uit Wapserveen.
Volgens de arts leidt het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de sierteelt tot “zorgwekkende gezondheidsontwikkelingen” in haar dorp, dat deel uitmaakt van de gemeente Westerveld. De ziekte van Parkinson komt daar relatief veel voor, net als de zeldzame spierziekte ALS. “Op één basisschool zitten drie kinderen met leukemie”, schrijft de huisarts in de brief, die werd ondertekend door meer dan 400 andere artsen.
Betere afspraken
De gemeenteraad voelt niets voor een algeheel verbod op bestrijdingsmiddelen. “We hebben meer aan betere afspraken met telers dan dat we hier stoere uitspraken doen die geen stand houden”, aldus CDA-raadslid Gerjo Ballast bij RTV Drenthe. “We willen weten waar de piketpaaltjes geslagen kunnen worden.”
Zowel voor- als tegenstanders van de lelieteelt waren gisteravond naar het gemeentehuis gekomen. In de stromende regen verzamelden zich eerst ruim honderd trekkers met bollenboeren. Even later meldden zich bijna evenveel tegenstanders, maar de sfeer bleef gemoedelijk en er werden alleen wat leuzen geroepen.
Lees het hele artikel hier op NOS.
Analyse | Kritiek klinkt op gemeente Westerveld, die aangifte doet tegen bezorgde inwoners die protesteren tegen lelieteelt
Westerveld heeft met de lelieteelt een steeds giftiger dossier in handen. Steeds meer mensen richten hun blik op de gemeente, die het ook niet lijkt te weten.
De nieuwe en anonieme actiegroep ‘Boze Burgers van Westerveld’ spoot begin deze week met gele verf ‘Pas op, landbouwgif’ op de toegangswegen van alle dorpen in Westerveld. Het betekende het startsein van een onrustige week.
In de gemeente worden, soms op enkele tientallen meters van huizen, lelies geteeld en bespoten met pesticiden. Deze gewasbeschermingsmiddelen worden in verband gebracht met neurologische aandoeningen zoals Parkinson, ALS en Alzheimer en met kanker. Zie hier de zorgen van een deel van de inwoners. Die vinden dat de gemeente haar zorgplicht verkwanselt: de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige, gezonde en schone leefomgeving.
Zorgen weggespoten
Kennelijk was de verf niet bedoeld om permanent aanwezig te zijn, want een dag later had de gemeente alle gele ‘waarschuwingen’ alweer weggepoetst. Uit het gemeentehuis van Diever kwam een stevig signaal: de gemeente deed aangifte tegen de actievoerders. Ook wil Westerveld de kosten verhalen op de actiegroep.
Of een aangifte de toch al giftige sfeer rondom de lelieteelt ten goede komt, is zeer de vraag. Had de factuur van het schoonmaakbedrijf niet volstaan? Tegenstanders van de lelieteelt zien dit als bewijs dat Westerveld op de hand is van de lelieteler. Voor hen voelt het alsof hun zorgen met een hogedrukspuit worden weggespoten.
Lees het hele artikel hier.
Ouders trekken aan de bel wanneer lelieteler pal naast kinderopvang in Markelo met gif wil spuiten: ‘Dit is niet oké’
In het buitengebied van Markelo is onrust ontstaan nadat een weiland pal naast een kinderopvang zou worden gebruikt voor lelieteelt. En dat is in strijd met de afspraken die de gemeente Hof van Twente heeft gemaakt rond de teelt. Dankzij oplettende ouders gaat het plan niet door.
Intensieve bollenteelt, zoals lelieteelt, ligt onder een vergrootglas. Er wordt in die vorm van akkerbouw namelijk veel gewerkt met pesticiden. Er zijn zorgen over wat voor gevolgen dat landbouwgif heeft op de volksgezondheid.
Het inademen van die minuscule deeltjes kan ziek maken. In Frankrijk is een neurologische aandoening als Parkinson al officieel erkend als ziekte veroorzaakt door landbouwgif. In Nederland nog niet. Het gebruikte gif is in volgens de wet legaal, maar de roep om andere regelgeving groeit.
Lees het hele artikel hier.
Inwoners Kootwijk bezorgd over giftige lelieteelt
Inwoners van Kootwijk maken zich zorgen over de komst van een grootschalig lelieveld vlakbij beschermde natuur. Omwonenden roepen op tot het verbod van het gebruik van pesticiden in de nabijheid van woonwijken en kwetsbare natuur.
De omwonenden maken zich zorgen om de bestrijdingsmiddelen die op de bloemen gespoten worden. “Er is geen enkele melding gedaan wanneer er gespoten wordt. We kunnen onze ramen niet dichtdoen als het nodig is, kinderen spelen buiten en mensen hangen de was op. Het gif waait zo onze moestuinen in”, vertelt inwoner Henri Thomassen.
Voor de teelt van lelies worden ruim vier keer zoveel bestrijdingsmiddelen gebruikt als bij andere gewassen als aardappelen of tulpen. De middelen zijn getest en goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden, maar worden toch in verband gebracht met parkinson, alzheimer en ALS.
Natuurvergunning
De inwoners maken zich zorgen om de omliggende beschermde Natura2000-gebieden. De Raad van State oordeelde op 2 april dat de bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden bij de lelieteelt, mogelijk schadelijk zijn voor de natuur.
Lelietelers moeten daarom voortaan een natuurvergunning aanvragen om bestrijdingsmiddelen te mogen gebruiken. De groep eist handhaving van de regels en onmiddellijke stopzetting van de gifspuitactiviteiten zolang de vereiste natuurvergunningen ontbreken.
Lees het hele artikel van omroep Gelderland hier.
Tuinplanten uit tuincentra vaak vol met voor insecten schadelijke pesticiden
Tuinplanten waar insecten in het voorjaar graag op zitten, zoals lavendel, vlinderstruiken, struikmargrieten en klokjesbloemen, blijken in veel gevallen vol te zitten met pesticiden. Uit onderzoek van het BNNVARA-programma Kassa bleek dat er 27 soorten pesticiden in en op de voorjaarsbloeiers zaten.
Het onderzoek is voor het vijfde jaar uitgevoerd door PAN-NL, Pesticide Action Network Netherlands, dat als doel heeft het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen uit te bannen. Voor het eerst werden geen verboden bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Maar ook pesticiden die zijn toegestaan, zijn schadelijk voor insecten.
Kassa kocht de planten voor het onderzoek bij Welkoop, Intratuin en Praxis. De bestrijdingsmiddelen worden gebruikt tegen schimmels en andere ziekteverwekkers.
Dode bijen
Welkoop komt het slechtst uit de test. Op vier van de vijf planten uit die winkel, werden zo veel schadelijke stoffen per kilogram aangetroffen, dat er bij contact bijvoorbeeld duizenden luzernebehangersbijen mee kunnen worden gedood, zeggen de onderzoekers. Bijen en andere bestuivers zitten het vaakst op de bloemen.
Lees hier het hele NOS artikel.
