Jouw buurt gezond
1. Jouw buurt gezond als burger
Vermoed je dat er komend seizoen lelies naast jouw huis komen? Kom dan nu in actie!
Het pesticidengebruik bij bloembollen is vele malen hoger dan bij andere gewassen, en steeds meer onderzoek wijst uit dat dit slecht is voor de gezondheid van zowel de teler als omwonenden. Woon je binnen een straal van 300 meter van een bloembollenveld? Volg dan de volgende stappen om in actie te komen.
Stappenplan bij bollenteelt naast je woning
Stap 1: Probeer zo vroeg mogelijk in het seizoen te achterhalen wat er geteeld gaat worden. Het gebruik van landbouwgif varieert namelijk sterk per teelt. Leliebollen zijn vaak een wisselteelt, op voormalig grasland of akkers waar voorafgaand Afrikaantjes (Tagetes) zijn geteeld. De voorgaande teelt wordt doorgaans gedood met herbiciden en ondergeploegd. Vaak wordt het land vervolgens gedraineerd (let op grote rollen omwikkelde drainagebuizen) en daarna wordt een beregeningssysteem aangelegd en teeltbedden gemaakt van ca. 1 m. breed. Zie je deze dingen gebeuren? Dan is de kans groot dat er lelies komen. Wees er dan snel bij, want voorkomen is beter dan genezen.
Stap 2: Probeer zo snel mogelijk met de teler in gesprek te komen om je zorgen te uiten. Vraag wat hij bij jou in de buurt gaat telen en of hij voor een minder intensief bespoten teelt kan kiezen, om minder te spuiten, of om een brede bufferstrook aan te houden tot jouw woning/tuin/school/fietspad/etc.
Stap 3: Praat met andere buurtgenoten: samen sta je sterker. Niet iedereen is goed op de hoogte van de risico’s van bestrijdingsmiddelen in onze leefomgeving, dus gebruik deze informatie om je buren te informeren. Wellicht wonen er zorgprofessionals in je omgeving die zich ook zorgen maken om de gezondheidseffecten van het pesticidegebruik.
Stap 4: Schrijf met de groep omwonenden een brief naar de teler waarin jullie je zorgen uiten. Gebruik deze voorbeeldbrief als basis om naar de teler te sturen als je nog niet zeker weet wat de teler gaat verbouwen; pas de brief aan naar jullie eigen situatie. Als al duidelijk is dat het om lelies gaat, gebruik dan deze voorbeeldbrief als opzet.
Stap 5: Wordt het betreffende perceel gepacht? Misschien zijn er dan afspraken te maken met de grondeigenaar. Je kunt deze voorbeeldbrief gebruiken om naar de verpachter te sturen.
Stap 6: Als je sterke vermoedens hebt dat het om lelieteelt gaat, dan is er geen tijd te verliezen. Schrijf dan tegelijkertijd een brief naar de gemeente, zodat zij maatregelen kunnen nemen. Richt je tot de wethouder(s) met de portefeuille gezondheid en/of leefomgeving, en stuur een afschrift naar de gemeenteraad. Gebruik deze voorbeeldbrief als opzet indien het om lelieteelt gaat, of deze voorbeeldbrief als het gaat om andere gewassen met veel gifgebruik. Voeg hierbij de handleiding toe die we hebben ontwikkeld voor gemeentes, waarin stap-voor-stap staat beschreven wat gemeentes kunnen doen om omwonenden te beschermen tegen landbouwgif. Je kan in de brief vragen om een gesprek, zodat jullie je zorgen kunnen toelichten.
Stap 7: Helpt bovenstaande niet? Probeer dan contact op te nemen met één of meerdere gemeenteraadsfracties, zodat zij jullie zorgen begrijpen en de wethouder kunnen oproepen om maatregelen te nemen.
Stap 8: Ligt het perceel in de buurt van een Natura 2000-gebied of in een grondwaterbeschermingsgebied? Schrijf dan de provincie aan, want die is verantwoordelijk voor het beschermen van natuur en water. Gebruik daarvoor deze voorbeeldbrief als basis. Laat het AARDige Buren weten (via info@aardigeburen.nl) als je dit doet; misschien is er een andere omwonendengroep in de provincie actief, waaraan we jullie kunnen koppelen om samen op te trekken.
Stap 9: Indien bovenstaande tot niets (of te weinig) leidt, schrijf dan de lokale pers aan. Je kunt een persbericht sturen over het feit dat jullie als omwonenden de gemeente en/of provincie hebben benaderd. Of mogelijk kunnen jullie een opiniestuk insturen over de situatie. Je kunt hierbij verwijzen naar deze bronnen om jullie zorgen te onderbouwen.
Stap 10: Als laatste stap kunnen wij je in contact brengen met een advocaat die jullie als omwonenden kan bijstaan. De advocaat zal eerst een officiële brief naar de teler sturen, waarin deze wordt gewezen op bestaande verplichtingen, zoals drift reducerende maatregelen en niet te spuiten bij windsnelheden boven de 5 m/sec. Ook zal de teler gevraagd worden om brede bufferstroken aan te houden en de spuitmomenten aan te kondigen, zodat jullie op tijd de ramen kunnen sluiten, etc.
Stap 11: Na een digitaal overleg met de advocaat kunnen jullie beslissen om evt. een rechtszaak te starten om de teler te verbieden lelies te telen of landbouwgif te gebruiken in jullie directe omgeving. Wees ervan bewust dat een rechtszaak consequenties heeft voor de band met de buren en de sfeer in de buurt. Over het algemeen raden wij het af om een rechtszaak te beginnen voordat bovenstaande stappen zijn doorlopen.
Heb je vragen over bovenstaande stappen, of heb je hulp nodig? Neem dan contact op via info@aardigeburen.nl
Let op!
- Doe het niet alleen. Zoek gelijkgestemden, er zijn er veel. Laat je goed informeren en zorg ervoor dat jij weet waar voor jou de grens ligt.
- Juridische procedures kunnen veel tijd in beslag nemen en kostbaar zijn. Bij sommige procedures valt dat juist reuze mee en heb je snel effect. Bij veel advocaten kun je terecht om daar een kosteloze inschatting van te krijgen. Vraag daarnaar als je een advocaat belt. Als hij je niet verder kan helpen kan hij je vaak doorverwijzen naar iemand die de zaak wél voor je kan doen. Door op tijd contact op te nemen met een advocaat of jurist, zorg je ervoor dat je alle info op een rij hebt. Daarmee ontzorg je jezelf én je buren. Samen kun je er dan ook altijd voor kiezen dat het nog niet het moment is voor een juridische procedure. Advocaten denken graag met je mee. Mogelijk vinden jullie ook nog andere oplossingen.
- Op de pagina Leliezaken vind je een overzicht van verschillende lopende zaken waarbij AARDige Buren betrokken is, inclusief stukken die je advocaat kan gebruiken.
- Als je te maken krijgt met landbouwgif in je omgeving, kan het een goed idee zijn om een “dossier” op te bouwen. Zo’n dossier is een verzameling bewijsmateriaal. Je hoeft er niets bijzonders voor te doen, behalve vast te leggen wat je onderweg tegenkomt terwijl je je verdiept in de effecten van bestrijdingsmiddelen op jou. Dus noteer het als je bijvoorbeeld naar de huisarts bent geweest met vreemde klachten. Je kunt er later mee bewijzen op welke manier jij in jouw specifieke situatie last hebt van de bestrijdingsmiddelen in jouw omgeving. Of wat de risico’s zijn en hoe je dat weet.
- Alles kan bewijsmateriaal zijn. Twijfel je bijvoorbeeld over de herkomst van bepaalde gezondheidsklachten, doe onderzoek en laat je voorlichten. Documenteer het. Zoiets kan later voor een rechter doorslaggevend zijn. Een advocaat of jurist kan je hier meer over vertellen.
Wat kan ik verder zelf doen?
Zelf zorgen voor een gezonde & gifvrije buurt:
Er zijn een heel wat dingen die je zelf kunt doen voor een gezonde en gifvrije buurt!
- Gebruik geen gif in je tuin en huis. Kijk bijvoorbeeld op de website van Milieu Centraal voor nuttige tips.
- Let op je eten: op veel niet-biologische groenten en fruit van de supermarkt zitten schadelijke middelen, zoals hormoonontregelende pesticiden. Koop waar mogelijk biologisch, en vermijd groenten en fruit van de rode lijst. Kijk hier voor een biologische winkel bij jou in de buurt.
- Vlooienmiddelen zijn heel giftig voor veel insecten en verspreiden zich via de vlooiendruppels en vlooienband van honden en katten in de omgeving. De meest gebruikte middelen zijn imidacloprid en fipronil. Deze zijn al jaren geleden verboden in de landbouw, maar worden gevonden in parken en natuurgebieden. Kijk hier naar schonere alternatieven.
- Help AARDige Buren met een gift.
Schone alternatieven bloemen & planten:
- Waar koop jij je planten? In tuincentra kunnen planten het label ‘bijvriendelijk’ hebben, terwijl ze worden geteeld met gif! Pas dus op en kijk hier voor een uitgebreide lijst met ‘schone’ adressen (zowel winkels als webshops)
- Biologische bloembollen kan je online bestellen. Zo ondersteun je biologische bollentelers!
- Bosje bloemen kado geven? Bloemen geteeld zonder bestrijdingsmiddelen dragen het keurmerk EKO, Demeter of EU-biologisch.
- Op de website van Biologische Sierteelt en Slowflowers zijn biologische telers en bloemisten te vinden.
- Of pluk je bosje zelf bij een pluktuin!
- Een bosje gifvrije veldbloemen bestel je bij Wilderful.
- Ook zijden bloemen en kunstbloemen zijn een prachtig alternatief voor echte bloemen: nauwelijks van echt te onderscheiden en veel variaties mogelijk! Zie bijvoorbeeld Reflower.
Geef uitleg bij je cadeau, zodat meer mensen zich bewust worden van de keerzijde van gewone bloemen.
2. Jouw buurt gezond als gemeente
Gemeenten hebben een juridische plicht om hun burgers te beschermen én hebben daar juridische mogelijkheden toe. Urgenda en Natuur & Milieu bundelden alle juridische handvatten en plichten die gemeenten op dit vlak hebben in een gemeentelijke handleiding ‘Regulering Bestrijdingsmiddelen’.
We werden namelijk steeds vaker benaderd door gemeenten die aangaven: wij willen onze burgers beschermen, maar wat kunnen we doen? Ook zagen we dat gemeenten wezen naar provincies, het Rijk of waterschappen om in te grijpen, in plaats van zelf verantwoordelijkheid te nemen.
Om die reden is deze handleiding tot stand gekomen. Het beschrijft, in leesbare taal, alle juridische handvatten die gemeenten hebben om hun inwoners te beschermen tegen de gevolgen van bestrijdingsmiddelen.
Deze werd op 19 december j.l. door bezorgde burgers overhandigd aan wethouder Renate Masselink van gemeente Westerveld. In deze gemeente belandden lelietelers en burgers al meerdere malen tegenover elkaar in de rechtbank vanwege hoog pesticiden gebruik in de lelieteelt. Lees het mooie stuk wat NRC erover schreef.
