In de media

De helft minder gif spuiten, een teeltvrije zone van 250 meter rondom scholen en een strook bloemen tussen het veld en de weg. Dat zijn de afspraken die gemeente Hof van Twente heeft gemaakt met de lelieteler die in de gemeente actief is. „Natuurlijk staat de gezondheid op één.”

Al bijna een jaar is er fikse ophef over lelieteelt: grondeigenaren die hun perceel verhuren aan een teler, die bollen verbouwt in de grond. En al een jaar zijn er ook zorgen over het gebruik van pesticiden en het gevaar daarvan voor de gezondheid.

Zorgen die ook wethouder Harry Scholten heeft meegekregen. „Voor mij werd dit thema ook ongeveer een jaar geleden zichtbaar”, vertelt de wethouder. „Omdat ik ook de gevolgen zag. Hele percelen stonden na de oogst op de kop. Dan ga je je verdiepen in deze teelt en het gesprek aan met een teler. Wat kunnen we met elkaar afspreken?”

Lees het hele artikel hier.

PAN Nederland en de Parkinson Vereniging willen boeren via een advertentie in een themanummer over gewasbeschermingsmiddelen van het vakblad Nieuwe Oogst waarschuwen voor de risico’s van bestrijdingsmiddelen voor hun eigen gezondheid en die van hun gezinsleden. De paginagrote advertentie die zij hiervoor hebben gemaakt, is geweigerd door de uitgever van het vakblad Nieuwe Oogst.

PAN Nederland en de Parkinson Vereniging wilden lezers van Nieuwe Oogst informeren over de gezondheidsrisico’s van de 12 meest schadelijke pesticiden. Deze stoffen worden door de wetenschap in verband gebracht met gezondheidsrisico’s, waaronder hormoonverstoring, neurologische afwijkingen en verschillende vormen van kanker. De organisaties hadden daartoe advertentieruimte gekocht.

De uitgever van Nieuwe Oogst vond de veiligheidswaarschuwing ‘niet passend’ en het zou de geloofwaardigheid van het vakblad aantasten. PAN Nederland en de Parkinson Vereniging zijn teleurgesteld en zetten zich nu in om te zorgen dat de gezondheidswaarschuwing via andere media alsnog bij de doelgroep terechtkomt.

Bekijk hier de advertentie van PAN Nederland en de Parkinson Vereniging.

Telers van bloembollen zijn niet welkom in de buurt van Gelderse drinkwatergebieden. Provinciale Staten van Gelderland hebben met een minieme meerderheid besloten bedrijven te weren, omdat bij deze teelt veel bestrijdingsmiddelen gebruikt worden. Vervuiling van grondwater ligt op de loer. De provincie verwijst naar onderzoek waaruit blijkt dat bij bollenteelt wel zeven keer meer bestrijdingsmiddelen worden gebruikt dan gemiddeld in de tuinbouw. Biologische telers zijn nog wel welkom. De BBB baalt van het besluit.

In Gelderland zijn nog niet veel bollentelers gevestigd, en dat wil de provincie zo houden in de gebieden waar drinkwater wordt gewonnen. Dit betreft vooral de Veluwe (onder andere Arnhem, Renkum en Dieren), maar ook plaatsen als Dinxperlo, Gaanderen en ‘s-Heerenberg in de Achterhoek.

De BBB verzette zich fel tegen de nieuwe regels, vooral uit angst dat hierna nog meer regels komen, waardoor bestaande bedrijven wel geraakt worden. De partij keerde zich ook tegen de term landbouwgif en eiste van alle andere partijen dat die voortaan zouden spreken over ‘gewasbeschermingsmiddelen’.

Lees het artikel in De Gelderlander.

Sierteelt is niet toegestaan in Opsterland, maar gebeurt toch. De gemeente gaf de lelieteler uit Hoornsterzwaag eerst alle ruimte, maar trapt nu op de rem. De bloembollen moeten de grond uit. Akkerbouwbedrijf Nieuwenhuis Lelieteelt in Hoornsterzwaag krijgt geen respijt meer van de gemeente. Edwin Nieuwenhuis moet zijn activiteiten als lelieteler staken, zo is hem in een brief van het college van burgemeester en wethouders duidelijk gemaakt.

Nieuwenhuis kweekt al jaren lelies op de zandgronden in de gemeente. Lelieteelt is omstreden geworden vanwege het gebruik van pesticiden. Het bestemmingsplan van Opsterland staat sierteelt niet toe, al gaf de gemeente de akkerbouwer wel lange tijd alle ruimte. Natuurbeschermingsclubs brachten die botsing tussen theorie en praktijk begin vorig jaar aan het licht en drongen aan op handhaving. De gemeente greep daarna in.

Eind september 2024 is Nieuwenhuis een last onder dwangsom opgelegd, toen duidelijk werd dat er in Gorredijk, Wijnjewoude en Hemrik nog altijd bollen in de grond zaten. De ondernemer heeft het college sindsdien meermaals om uitstel gevraagd om de cyclus van dit seizoen af te kunnen ronden. In het jongste verzoek, staat in de correspondentie, vraagt hij om tijd tot eind december 2025. De leliebollen van één perceel zouden nog niet gerooid kunnen worden zonder deze onherstelbaar te beschadigen Opsterland wijst dat argument van de hand. Nieuwenhuis heet immers tijd genoeg gekregen om de business te stoppen. Bovendien: ”De ondernemer heeft zelf besloten over te gaan tot sierteelt. Dit terwijl hij in 2023 en 2024 meermaals gewezen is op het verbod.”

Lees het artikel in de Leeuwarder Courant.

Kort na het verschijnen van de gemeentelijke handleiding voor het reguleren van bestrijdingsmiddelen, komt de gemeente Tubbergen met maatregelen om het pesticidengebruik aan banden te leggen. Een goede eerste stap en een mooi voorbeeld voor andere gemeenten.

Het advies ‘Nabuurschap bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen’ van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit vormt de basis. De nieuwe regels worden op z’n vroegst over een jaar ingevoerd. Eerst komen deze ter inzage te liggen, waarbij belanghebbenden een reactie kunnen geven op de voornemens.

Heel concreet: agrariërs mogen in de omgeving van onder meer woningen, scholen, zorginstellingen en sportaccommodaties geen bestrijdingsmiddelen meer gebruiken. Locaties waar mensen samenkomen. Het gaat om een zone van 50 meter. Daarin mogen geen gewassen worden verbouwd waarbij doorgaans bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Het gaat om boomkwekerijgewassen als buxus, kerstbomen en sierheesters. En om bloembollengewassen als lelies, tulpen en narcissen. En verder gaat het om akkerbouwgewassen als aardappelen en uien en groentegewassen, zoals sla, spinazie en kool.

Er zijn uitzonderingen. Biologische alternatieven zonder gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen zijn wel toegestaan.

Bestaande situaties wil Tubbergen ongemoeid laten, uit angst voor zogeheten nadeelcompensatie. Boeren kunnen financiële compensatie eisen wanneer ze door de regels rond bestrijdingsmiddelen minder grond kunnen gebruiken en minder inkomsten hebben. Al die nieuwe regels en uitzonderingen krijgen een plek in een Omgevingsplan.

Lees hier het hele artikel.

Lees hier de Gemeentelijke Handleiding Regulering Bestrijdingsmiddelen

Lelieteelt in de gemeente Hof van Twente wordt na maanden van discussie wellicht toch verboden. De raad nam dinsdagavond unaniem een motie aan, waarin het de gemeente oproept te kijken hoe zo’n verbod op de bollenteelt te regelen is. Omwonenden en de politiek maken zich al tijden druk om de gezondheidsrisico’s vanwege het gebruik van gif.

Opmerkelijk aan de motie is dat deze werd ingediend door de drie coalitiepartijen CDA, GemeenteBelangen en VVD. Dat terwijl zij eerder tegen een soortgelijke motie van In Beweging en D66 stemden: „We merken dat er veel onrust is rond lelieteelt op het platteland”, reageert initiatiefnemer Arjan Zandvoort (CDA). „Daar moeten we wat mee. Via deze weg geven we het college de opdracht om te kijken hoe je lelieteelt zou kunnen verbieden in deze gemeente.”

Zo’n verbod kan volgens Zandvoort worden vastgelegd via het omgevingsplan, dat de gemeente nog aan het opstellen is. Daarin staan afspraken over wat er wel en niet mag op percelen in het buitengebied. „In dit geval gaat het alleen om het verbieden van lelieteelt”, zegt Zandvoort. „Niet om andere soorten akkerbouw. Want we willen met grondeigenaren blijven kijken naar andere, duurzamere invullingen voor hun grond. Die meer passen bij onze gemeente.” Zandvoort wilde geen termijn koppelen aan de motie.

Lees hier het hele artikel.

Een meerderheid van de Nederlanders koopt of krijgt liever geen bloemen waarvoor pesticiden zijn gebruikt. Vaak zit er zelfs verboden gif op de boeketten.

Zeg het met bloemen, was jarenlang de slogan van een internationaal netwerk van bloemenbezorgers. Maar wat zeg je eigenlijk tegen je geliefde, als er resten van gifstoffen kleven aan het kleurige boeket rozen of snijbloemen dat je aanbiedt of toestuurt?

In de aanloop naar Valentijnsdag vroeg Natuur & Milieu aan duizend Nederlanders hoe ze aankijken tegen bloemen als cadeau. Acht op de tien kopen graag bloemen, ook om vrijdag weg te geven. Ruim zes op de tien hebben ze graag zonder bestrijdingsmiddelen, alleen hebben de meesten geen idee waar die bloemen te krijgen zijn.

Ook met het oog op Valentijnsdag liet Pesticiden Action Network Nederland (PanNL) dertien bosjes bloemen door een erkend laboratorium onderzoeken op resten van pesticiden. De vijf bosjes rozen, zeven gemengde boeketten en een bos tulpen, afkomstig uit de supermarkt, webshops en een bloemenzaak, bleken samen 71 verschillende werkzame stoffen te bevatten, waarvan 28 stoffen in de Europese Unie zijn verboden.

Lees het hele artikel in de Trouw.

Honden en katten vormen een belangrijke verspreidingsroute van uiterst toxische pesticiden. De Europese toelatingsinstantie keurde de middelen, die vlooien en teken bestrijden, ondanks waarschuwingen, goed. ‘De stoffen worden teruggevonden in vogelnesten.’

Verwachtingsvol staart labrador Max naar de keukentafel waarop een bonte verzameling potjes, spuitbussen en flacons is uitgestald. Max’ baas is zelf verbaasd over de grote hoeveelheid bestrijdingsmiddelen die ze zojuist uit haar keukenkastjes tevoorschijn haalde. Tegen bladluis, tegelaanslag, paardenbloemen, mieren, wespen en het vlooien- en tekenmiddel voor Max – stuk voor stuk beloven de etiketten een ‘zeer snelle’ en ‘effectieve bestrijding’ van welke plaag dan ook.

Met hun vriendelijke kleuren stralen de verpakkingen allesbehalve gevaar uit. Maar schijn bedriegt, volgens bioloog Margot Veenenbos, die namens landbouwonderzoeksbureau CLM huisbezoeken aflegt om het particuliere gebruik van bestrijdingsmiddelen in kaart te brengen en te adviseren over alternatieven. Ze pakt een witte spuitfles van tafel en concentreert zich op de kleine lettertjes. ‘O jee, de werkzame stof is glyfosaat, die wordt niet meer verkocht aan particulieren. En de spuitdop staat nog open.’ De bewoner lijkt van haar stuk gebracht. ‘Ik gebruik het gewoon voor de paardenbloemen tussen de tegels, ik wist echt niet wat erin zit.’

Lees het hele artikel in de Groene Amsterdammer.

Omwonenden van leliebollenvelden, waar veel pesticiden worden gebruikt, gaan steeds vaker de confrontatie aan met telers, gemeenten en de provincie. In Follow the Money interviewt een gesprek met twee advocaten die hen bijstaan. ‘Je ziet gemeenteraden echt vechten met de vraag: wat moet ik hiermee?’

‘We zijn de laatsten die tegen de muur aanlopen, of we zijn de eersten die er doorheen komen,’ zegt advocaat Stef Nuijen tegen zijn cliënten. De rechter staat op het punt om uitspraak te doen in de allereerste rechtszaak in Nederland tegen een leliebollenteler. Inwoners van het Drentse Boterveen die Nuijen vertegenwoordigt, maken zich zorgen om hun gezondheid. Ze wonen vlakbij een stuk grond waar leliebollen worden geteeld. 

Beluister de podcast van Follow the Money hier of op Spotify. 

Hoe groot is de impact van pesticiden op hommels? Om dat in kaart te brengen start komende week een landelijk onderzoek waarin iedereen die dat wil kan meedoen als burgeronderzoeker; op zoek naar dode hommels. ,,Aan de hand van laboratoriumonderzoek kunnen we vervolgens vaststellen of de hommels met pesticiden besmet zijn en wat daarvan het effect is geweest’’, legt initiatiefnemer Channa Brunt uit.

“Ik ben al een tijd geïnteresseerd in de effecten van bestrijdingsmiddelen op de natuurlijke omgeving’’, vertelt Brunt, die ecoloog in opleiding is. ,,Door het lezen van Silent Spring van Rachel Carson – een boek uit de jaren zestig – werden mijn ogen geopend. Ik ben me nog meer gaan verdiepen in de natuur en de effecten van pesticiden. Ik besloot mijn eigen tuin in Edam helemaal pesticidevrij te gaan inrichten. De meeste planten van de reguliere tuincentra zitten namelijk ook vol bestrijdingsmiddelen! Maar nog steeds vond ik in het voorjaar af en toe dode hommels in mijn tuin. Dat is vreemd, ze horen op z’n vroegst aan het eind van de zomer pas te sterven. Zo kwam ik op het idee voor dit onderzoek. Citizen Science. Zoveel mogelijk mensen die meedoen, het kan een schat aan informatie opleveren.’’

Lees het hele artikel in het Noord-Hollands Dagblad. 

Met Valentijnsdag, op 14 februari, gaan weer duizenden bossen rozen over de toonbank. Is het wel veilig om snijbloemen in je huis te zetten, gezien de pesticiden die erop kunnen zitten? En hoe groot is de impact van bloemen op het klimaat?

Voor een documentaire over de groei en ontwikkeling van dieren heeft fotografe Marlonneke Willemsen een plan: ze wil zelf insecten grootbrengen. Ze koopt planten bij een tuincentrum en eitjes van verschillende insecten. Wat gebeurt er? De insecten gaan dood. „Dan denk je: heb ik soms iets verkeerd gedaan?” vertelt Willemsen. „Ik baalde ervan, want de eitjes kosten veel geld.”

Ze doet een nieuwe poging. Dan ontdekt ze een patroon: op biologische planten blijven de insecten wel in leven. Op bijna alle andere planten gaan de dieren dood. Inclusief de vlinderstruik en de lavendel, planten die vanwege hun nectarproductie geliefd zijn bij vlinders, bijen en zweefvliegen.

Willemsen speurt internet af en stuit op onderzoek van Pesticide Action Network Netherlands (PAN-NL), een organisatie die zich inzet voor het aan banden leggen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. „Ik las dat de meeste planten worden bespoten met bestrijdingsmiddelen. Toen was de link gauw gelegd.”

Lees het hele artikel in het Reformatorisch Dagblad.

Je ziet ze geregeld voorbijkomen: waarschuwingen over de veiligheid van voedingsproducten, omdat ze te veel bacteriën of bestrijdingsmiddelen blijken te bevatten. Dat wil je natuurlijk niet op je bord. Wat zou het dan fijn zijn als er een apparaatje bestaat waarmee je je fruit en groenten in een handomdraai ‘pesticidenvrij’ kan maken. Dat beloven fabrikanten van zogeheten ‘pesticidenverwijderaars’. Vier experts nemen deze apparaten voor Kassa onder de loep. En we vertellen je alles wat je moet weten over bestrijdingsmiddelen op je groenten en fruit.

Wat zijn pesticiden?

Pesticiden zijn een verzamelterm voor chemische stoffen die gewassen beschermen. Dit wordt gebruikt in de landbouw om bijvoorbeeld insectenplagen tegen te gaan of om de houdbaarheid van groenten of fruit te verlengen. Over de langetermijneffecten van de stapeling van verschillende pesticiden die wij middels groenten en fruit binnenkrijgen, is volgens voedingstechnoloog IJsbrand Velzeboer nog niet zo veel bekend. Wel is de wetenschap het erover eens dat de gezondheidsvoordelen van het eten van groenten en fruit ruimschoots opwegen tegen de eventuele nadelige effecten van resten pesticiden die je op deze manier binnen krijgt.

Bekijk hier de hele aflevering van Kassa.